Przeciętna polska rodzina przeznaczy obecnie średnio o 15 procent mniej na spłatę raty nowo zaciągniętego kredytu hipotecznego niż w zeszłym roku. Wszystko za sprawą Rady Polityki Pieniężnej. Jej decyzje o obniżeniu stóp procentowych wpłynęły na wartość Indeksu Obciążenia Hipotecznego (IOH) sporządzanego przez Dom Kredytowy Notus. W pierwszym kwartale 2013 roku jego wartość spadła o 1,1 p.p., a w ujęciu rocznym o 5,62 p.p.

Indeks Obciążenia Hipotecznego (IOH) pokazuje, jak dużą część dochodu netto pochłania comiesięczna rata kredytu hipotecznego. W pierwszym kwartale tego roku jego wartość spadła z  32,74% do 31,64%. Oznacza to, że np. przy kredycie w wysokości 300 tysięcy złotych, miesięczna rata nowego kredytu spadła o ponad 100 złotych.

Opracowanie Dom Kredytowy Notus, na podstawie danych własnych oraz: GUS, redNet Consulting

Największe znaczenie dla spadku IOH, i to zarówno w ujęciu rocznym jak i kwartalnym, miało niższe oprocentowanie kredytów mieszkaniowych. Decyzje Rady Polityki Pieniężnej przełożyły się na niższy Wibor, co z kolei zaowocowało tańszym kredytem. Spadkowi IOH w ujęciu kwartalnym nie przeszkodziły nawet niekorzystne zmiany dwóch pozostałych parametrów decydujących o wartościach Indeksu. W I kwartale tego roku spadło przeciętne wynagrodzenie w analizowanych lokalizacjach, także średnia cena ofertowa wybranych nieruchomości nieznacznie wzrosła. Jednak spadek przeciętnego oprocentowania (z 5,91% do 5,17%) i obniżenie raty były na tyle silne, że zniwelowały spadek wynagrodzenia i niewielki wzrost cen nieruchomości.

O 15 procent niższe raty

Znaczący spadek Indeksu widać w ujęciu rocznym, w którym to IOH spadł o ponad 15 procent z poziomu 37,26% do 31,64%, a przesądziły o tym podobne przyczyny jak w analizie kwartalnej. Oznacza to, że obecnie zaciągając nowy kredyt hipoteczny przeciętna polska rodzina przeznaczy mniej niż 1/3 swoich zarobków netto na spłatę miesięcznej raty, a jeszcze rok temu musiałaby wyłożyć z portfela prawie 38 procent dochodów na spłatę kredytu. Główną przyczyną tak znaczącej oszczędności na wysokości raty należy upatrywać przede wszystkim w spadku oprocentowania kredytów. W ciągu ostatnich 12 miesięcy oprocentowanie kredytu spadło o 1,33 p.p. z poziomu 6,50%, co w oczywisty sposób przełożyło się na niższe raty kredytowe. W marcu 2012 roku przeciętna rata kredytu przeznaczonego na zakup mieszkania o powierzchni 55 m2 wynosiła 1940 złotych, a 12 miesięcy później już 245 złotych mniej. Ponadto od marca 2012 roku przeciętne wynagrodzenie w wybranych lokalizacjach wzrosło o niespełna 3%. Kumulacja tych dwóch czynników przyczyniła się do tak dużego spadku IOH w ujęciu rocznym.

Zróżnicowanie w każdym mieście

Odczyty IOH dla największych miast nie przekraczają 40%, a więc mieszczą się w limitach „starej” Rekomendacji T, według której obciążenia nie mogą przekroczyć 50% osiąganego dochodu lub 65% w przypadku, gdy wynagrodzenie przekracza przeciętne osiągane w gospodarce narodowej. Co prawda „nowa” Rekomendacja T, jak i projekt Rekomendacji S nie narzucają arbitralnie bankom limitów obciążenia dochodu, ale mimo to KNF sugeruje, aby limity te nie przekraczały sugerowanych poziomów. Jako bezpieczne wskazuje się 40% oraz 50% dla zarabiających powyżej średniej krajowej. Poziomy te mogą zostać przekroczone, ale musi to być w pełni świadoma decyzja zarówno banku jak i klienta, z wszelkimi konsekwencjami z tego wynikającymi.

W I kwartale 2013 roku Indeks Obciążenia Hipotecznego zanotował rekordowy spadek w Krakowie. Mimo, iż w stolicy Małopolski IOH notuje ciągle jedne z najwyższych wartości, to jednak różnica w porównaniu z innymi miastami nie jest już tak duża jak w minionych okresach. Na tak duży spadek złożyła się kumulacja pozytywnych zmian wszystkich parametrów decydujących o wartościach IOH. Spadek oprocentowania, wzrost wynagrodzeń oraz spadek cen nieruchomości w Krakowie przełożyły się na obniżenie wartości IOH o aż ponad 11 procent. Warto zwrócić uwagę na duże zróżnicowanie zmian w każdym z miast. Mimo iż IOH liczony, jako średnia dla wybranych miast spadł o 3,34% to w połowie miast wartości Indeksu wzrosły. Jednak były to relatywnie niewielkie wzrosty i w zestawieniu z dużymi spadkami w Krakowie, Poznaniu i Warszawie, nie odwróciło to trendu spadkowego, jaki obserwujemy od wielu miesięcy.

Tak dużych zróżnicowań w poszczególnych miastach nie obserwujemy za to analizując wartości IOH w ujęciu rocznym. W tym przypadku w każdym mieście Indeks zmniejszył swoją wartość, chociaż skala zmian też jest duża. Największe spadki obserwujemy w Łodzi (19,21%), a w najmniejszym stopniu IOH spadł w Trójmieście. Analizując zmiany w ciągu 12 miesięcy warto zwrócić uwagę jak duże znaczenie dla zmian wartości IOH ma w ostatnim czasie oprocentowanie kredytów. W Trójmieście w ujęciu rocznym zaobserwowaliśmy wzrost średniej ceny ofertowej, aż o ponad 18 procent. Jednak spadek oprocentowania był tak silny, że w połączeniu z wzrostem wynagrodzeń IOH i tak obniżył swoją wartość w porównaniu z marcem 2012 roku.

Źródło danych: GUS

Źródło danych: redNet Consulting na podstawie portalu tabelaofert.pl