Od 8 września 2016 r. obowiązują nowe przepisy, regulujące zbieg egzekucji i pierwszeństwo wpłat. Pracodawcy muszą zwrócić szczególną uwagę na kwestię potrąceń z wynagrodzenia pracowników w przypadku zbiegu egzekucji sądowej i administracyjnej.

Zbieg egzekucji sądowej i administracyjnej następuje w sytuacji, kiedy co do tej samej rzeczy lub prawa majątkowego wszczęto oba rodzaje egzekucji. Z kolei zgodnie z nowym brzmieniem art. 882(1) Kodeksu postępowania cywilnego:

„W razie zbiegu egzekucji sądowej i administracyjnej, w przypadku, gdy wynagrodzenie nie wystarcza na pokrycie wszystkich egzekwowanych należności, pracodawca dokonuje wypłat na rzecz sądowego albo administracyjnego organu egzekucyjnego, który pierwszy dokonał zajęcia, a w razie niemożności ustalenia tego pierwszeństwa - na rzecz organu, który dokonał zajęcia na poczet należności w wyższej kwocie, oraz niezwłocznie zawiadamia o zbiegu egzekucji właściwe organy egzekucyjne, wskazując datę doręczenia zawiadomień o zajęciach dokonanych przez te organy i wysokość należności, na poczet których zostały dokonane zajęcia, o czym komornik poucza pracodawcę, dokonując zajęcia.”

Powyższy przepis obowiązuje od 8 września 2016 r. i odnosi się do sytuacji, gdy dochodzi do zbiegu egzekucji sądowej i administracyjnej co do wynagrodzenia za pracę (tj. np. doszło do zajęcia wynagrodzenia za pracę przez komornika i naczelnika urzędu skarbowego), a wynagrodzenie pracownika nie jest wystarczające na zaspokojenie należności dochodzonych w obu postępowaniach egzekucyjnych. W odwrotnej sytuacji, tj. gdy wynagrodzenie wystarcza na zaspokojenie należności w obu postępowaniach egzekucyjnych, przepis ten nie znajdzie zastosowania, a pracodawca zobowiązany jest wypłacić należne kwoty organowi egzekucyjnemu i administracyjnemu.

Jak było do tej pory?

Przed 8. września, gdy doszło do zbiegu egzekucji administracyjnej i sądowej, były one wstrzymywane i przekazywane do sądu, którego zadaniem było rozstrzygnięcie, który organ (tj. komornik czy organ administracyjny) będzie prowadził dalszą egzekucję. Nie oznaczało to jednak wstrzymania potrąceń z wynagrodzenia przez pracodawcę. Musiał on nadal dokonywać potrąceń, ale przepisy nie wskazywały jednoznacznie, któremu organowi powinien przekazywać zajęte kwoty. W mojej ocenie, w przypadku zajęć równorzędnych, zajęte wynagrodzenie należało przekazać do pierwszego organu, który je zajął.

Jak to wygląda po zmianach?

Obecnie, w efekcie nowelizacji, jeżeli dojdzie do zbiegu egzekucji sądowej i administracyjnej, a kwota przekazywana w ramach zajęcia (przy uwzględnieniu ograniczeń egzekucji przewidzianych w kodeksie pracy) nie wystarcza na zaspokojenie należności dochodzonych w obu postępowaniach, pracodawca będzie musiał ustalić, które zajęcie wpłynęło jako pierwsze i realizować je na rzecz organu, który pierwszy dokonał zajęcia. W sytuacji w której nie będzie można ustalić pierwszeństwa wpływu, gdyż np. zajęcia wpłynęły do pracodawcy jednego dnia, powinien on dokonywać wpłat organowi, który dokonał zajęcia należności na wyższą kwotę. Pracodawca zobowiązany jest także jak najszybciej poinformować obydwa organy o zaistniałym zbiegu egzekucji.

Pracodawca nie poniesie odpowiedzialności?

Znowelizowany przepis art. 882(1) kpc przewiduje, że komornik powinien poinformować pracodawcę o ciążących na nim obowiązkach wynikających z tego przepisu. Jeśli w zajęciu zabraknie takiego pouczenia, pracodawca nie poniesie odpowiedzialności porządkowej ani odszkodowawczej w razie niedopełnienia swoich obowiązków.

*Podstawa prawna:

• Kodeks postępowania cywilnego z dnia 17 listopada 1964 r. (tj. Dz.U. z 2014 r. poz. 101 ze zm.)
• Ustawa z dnia 10 lipca 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 1311)